Menopoz Nedir
MENOPOZ DÖNEMİ
MENOPOZ NEDİR?
Kadın hayatının yumurtlama fonksiyonlarının sonlandıktan sonraki doğal bir aşamasıdır. Adetlerin kesilmesi ve doğurganlığın bitmesi halidir. Gerçek kelime anlamı -son adet- kanamasıdır.
Düşük kilolu kadınlar menopoza daha erken girme eğilimindedir. Bu durum bu kadınların yağ dokusunun östrojen üretimine katkısından faydalanamamalarından kaynaklanır. İş yaşamı ve diğer yaşam şartlarının menopoza girme yaşını etkilediği düşünülmemektedir. Yüksek yerlerde yaşayanlar menopoza daha erken girmektedir.
Yumurtalıkların kan dolaşımının etkilendiği bir jinekolojik ameliyat geçiren kadınlar (rahimin alınması gibi) menopoza daha erken bir yaşta girebilirler. Rahim içi gelişme geriliği ile (düşük kilolu) doğan kadınlar menopoza daha erken girmektedirler.
Menopozda görülen bulgular
Menopozdaki temel değişiklik kadınlık hormonu olan östrojenin yumurtlamanın durması sonucu azalmasıdır. Böylece kadında: Ateş basma,terleme,çarpıntı, Uykusuzluk,sinirlilik,depresyon,unutkanlık,halsizlik,çabuk sinirlenme, Bazen cinsel istekte (libido) azalma, Kemik erimesi(osteoporoz), Damar sertliği (ateroskleroz) gelişme eğilimi, Cinsel organlarda çekilme(atrofi), kuruluk,ağrılı ilişki, İdrar kaçırmaya kadar varan idrar yollarında atrofi ortaya çıkmaktadır.
Ruhsal yönden :
Kolay sinirlenmek, Uykusuzluk, Unutkanlık, Gerginlik, İçe Kapanma, Depresyon hali görülebilir.
MENOPOZDA TANI VE TEDAVİ
TANI
Erken tanı ve tedavi önemlidir. Çünkü menopozdaki kayıplar ilk yıllarda en fazladır. 40 yaşından sonra 1 yıl süreyle adet görmeyen ve yakınmaları da olan bir kadın başka araştırma yapılmaksızın menopozda kabul edilebilir.
Menopoza geçiş döneminde ,gebelik ve düzensiz kanamaya neden olan kötü huylu hastalıklar ayırt edilmelidir. Seyrek adet gören ,ateş basma,çarpıntı,terleme ve psikolojik değişiklikleri olan bir kadının adetin 3. günü alınan kanında, yumurtalıkları uyaran hormon(FSH,LH) düzeyleri artmışsa tanı daha kesin ve erken konmuş olur ve tedavi de hemen başlanabilir.
TEDAVİ
Hormon tedavisi:
Başlıca bozukluk veya eksiklik östrojen hormonun azalması olduğundan ,temel tedavi de östrojen hormonu vermektir;
– Ağızdan
– Cilde yapıştırılan bantlar veya sürülen jellerle
– Vajinal yolla
Hormonsuz tedavi:
Direkt olarak menopoza karşı değil, oluşturduğu hastalıklara (osteoporoz vb ) karşı kullanılan ilaç ve yöntemleri içerir;
-Kalsiyum desteği
-Bifosfonatlar
-D Vitamini
Diyet:
Kalsiyumdan zengin diyet esastır. Süt ,yoğurt,peynir vb diyetle kemik kaybı önlenmeye çalışılır.
Egzersiz:
-Her gün 30 dakikalık yürüme ve basit ağırlık kaldırma, kas güçlendiren hareketler ilaçlar kadar önemlidir.
-Yaz aylarında güneş ışığından (ultra viole) faydalanmak, düzenli güneşlenme yararlıdır.
Kişi adet sonlanışını bir kayıp gibi algılayabilmekte dolayısıyla bir yas tepkisi gösterebilmektedir. Menopoz öncesi hazırlayıcı veya tanı konduktan sonra menopoz hakkında bilgilendirme ve destek kişinin bu süreçle baş edebilmesi için önemlidir. Psikiyatrik destek ve tedavi gerekebilir.
Psikolojik destek:
Kadınlarda adetten kesilme, ateş basma, terleme, çocuk doğurma yeteneğini kaybetme gibi bozukluklar eksik kadınlık, izolasyon, depresyon, içe kapanma, uykusuzluk, aşırı sinirlilik ve saldırganlığa neden olabilir.
Hiç doğum yapmamış olan kadınların menopoza erken girdikleri gözlemlenmektedir. Çalışmalar, anne ile kızın hemen aynı yaşlarda menopoza girdiklerini göstermektedir. Bu durum menopoza girme yaşının kalıtsal özelliklerle yakın ilişkide olduğunu düşündürmektedir.
Beslenme bozukluğu olan ve vejetaryen beslenme tarzı benimseyen kadınların nispeten daha erken yaşlarda menopoza girdikleri görülmektedir. Aşırı alkol kullanan kadınlar menopoza daha geç girmektedirler. Bunun en muhtemel nedeni alkolün karaciğerdeki etkileri nedeniyle bu kadınlarda östrojen hormon seviyelerinin daha yüksek olmasıdır.